روش‌های شناسایی خطرات محیط کار و راه‌های مقابله با آن

در محیط‌های کاری خطراتی وجود دارد، از جمله خطرات فیزیکی، مکانیکی، ارگونومیک و غیره که سلامت کارکنان را به خطر می‌اندازد، رفاه کارکنان را از بین می‌برد و راندمان سازمان‌ها را کاهش می‌دهد. اولین شرط برای مقابله با این خطرات و ایجاد محیط کاری ایمن و سالم، شناسایی خطرات است. هدف این مقاله بررسی راه‌های مختلف برای شناسایی خطرات محیط کار و ارائه راهکارهای عملی برای پیشگیری از آن‌ها است تا کارفرمایان بتوانند محیط امن برای کارکنان خود ایجاد کنند.

 نگاهی کلی به خطرات محیط کار

امروزه با پیشرفت فنّاوری، محیط‌های کاری بسیار گسترده شده‌اند که هرکدام فعالیت‌های مخصوص به خود دارند. استفاده از تجهیزات صنعتی متنوع و انواع فعالیت‌های ریسک‌پذیر، باعث افزایش خطرات محیط‌های کاری است. به همین دلیل هر سازمان و شرکت، با توجه به نوع فعالیت، با خطرات مخصوص به خود مواجه است؛ اما به‌طور کلی می‌توان خطرات محیط‌های کاری را بر اساس نوع آسیب وارده، دسته‌بندی کرد و برای هرکدام راهکارهای مخصوص به خود ارائه داد. دسته‌بندی خطرات محیط‌های کاری به صورت زیر است. هردسته زیرمجموعه مخصوص خود را دارند.

1. خطرات فیزیکی
2. خطرات ارگونومیک
3. خطرات بیولوژیک
4. خطرات شیمیایی
5. خطرات الکتریکی و آتش‌سوزی

بعد از شناخت کلی خطرات محیط کار، اکنون به سراغ روش‌های شناسایی این خطرات در محیط‌های کاری خواهیم رفت.

بیشتر بخوانید: بررسی جامع همه خطرات محیط کار

راه‌های شناسایی خطرات محیط کار

بازرسی منظم محل کار

اولین قدم مؤثر برای شناسایی خطرات محیط کار، بازرسی منظم برای شناسایی خطرات است. تعیین یک فرد مسئول یا یک کمیته ایمنی، به‌منظور بازرسی‌های منظم از مناطق مختلف محیط‌های کار، باید از اولین اقدامات کارفرمایان در محیط‌های کاری باشد. بازرسی‌های منظم باید بر اساس اولویت محیط‌های پرخطرتر مانند ماشین‌آلات صنعتی، تجهیزات صنعتی، انبارها و... انجام شود و هرگونه خطر یا احتمال خطر کشف‌شده، مستندسازی و گزارش شود و بر اساس دستورالعمل‌های ویژه اداره بهداشت‌کار و ایمنی، با آن‌ها مقابله شود.

گزارش کارکنان

دومین اقدام برای شناسایی خطرات محیط کار، می‌تواند با مشارکت کارکنان صورت بگیرد. کارکنان به‌عنوان نیروی‌های خط مقدم در مواجه با خطرهای محیط کار، تجربه‌های دست اولی دارند و گزارش منظم آن‌ها از خطرات احتمالی، می‌تواند باعث جلوگیری از حوادث و آسیب‌ها شود. برای این کار، توصیه می‌شود با درنظرگرفتن مشوق‌هایی برای کارکنان، بستری امن از نظر روانی آماده شود تا آن‌ها بدون نگرانی و ترس، تجربیات خود را اشتراک بگذارند. با بررسی منظم این گزارش‌ها، می‌توان خطراتی مانند لغزندگی زمین، معیوب بودن تجهیزات صنعتی، نبودن تهویه کافی و غیره را رفع کرد.

آگاهی از استانداردها و مقررات محیط کار

با آخرین استانداردها و مقررات صنعتی مرتبط با محیط کار خودآگاه باشید و به‌صورت منظم محیط‌های کاری خود را مطابق با این دستورالعمل‌ها تنظیم کنید و پروتکل‌های ایمنی و تجهیزات ایمنی خود را با این استانداردها هماهنگ کنید. رعایت مقررات، نه‌تنها ایمنی محیط کار را تضمین می‌کند؛ بلکه جلوی بسیاری از جریمه‌های احتمالی را می‌گیرد. همچنین با مشاورها و شرکت‌های ایمن‌سازی محیط‌های کار در ارتباط باشید تا از به‌روزترین شیوه‌های مقابله با خطرات محیط کاری آگاه شوید.

تجزیه‌وتحلیل خطرات شغلی

تجزیه‌وتحلیل خطرات شغلی (JHA) شامل بررسی سامانمند هر شغل مجزا، برای شناسایی خطرات بالقوه‌ی آن است تا اقدامات لازم برای جلوگیری از این خطرات انجام گیرد. در این سیستم، کارکنان و کارفرمایان یک نقش تعاملی با یکدیگر دارند تا نقاط آسیب‌زا و فعالیت‌های ریسک‌پذیر در محیط‌های کار تجزیه‌وتحلیل شود و براساس تجزیه‌وتحلیل‌های صورت‌گرفته و گزارش‌های ارائه ‌شده، پروتکل‌های ایمنی تدوین گردد. این سیستم، درنهایت به توسعه پروتکل‌های ایمنی، تدوین برنامه‌های آموزشی و استانداردسازی تجهیزات ایمنی فردیpee  کمک می‌کند.

آموزش 

برگزاری جلسات آموزشی منظم، باعث می‌شود کارکنان و کارگران بتوانند به‌راحتی خطرات پیش رو را شناسایی کنند. همچنین، نشان داده شده است که با شرکت فعالانه کارکنان، آن‌ها می‌توانند خلاقانه، واکنش‌های اضطراری، استفاده از تجهیزات ایمنی و شیوه کار ایمن را متناسب با محیط کار، تغییر دهند. به همین دلیل، آموزش درست کارکنان و کارگران، درنهایت در شناسایی و واکنش دادن به خطرات محیط کار، بسیار مؤثر است.

بررسی تاریخچه حوادث

تجزیه‌وتحلیل حوادث گذشته در محیط کار می‌تواند به شناسایی خطرات پیش رو کمک کند. با بررسی دقیق حوادث گذشته و شناسایی علل وقوع این حوادث، کارفرمایان می‌توانند در فعالیت‌ها و سیستم کاری خود تدابیر لازم را لحاظ کنند. همچنین تجهیزات ایمنی را متناسب با این خطرات تهیه کنند تا آسیب‌های احتمالی در محیط کار را به حداقل برسانند.

استفاده از فناوری‌های جدید

امروزه فناوری‌های جدید وارد صنعت شده‌اند که وظیفه آن‌ها تشخیص و شناسایی خطرات احتمالی محیط‌های کاری است. فناوری‌هایی مانند سنسورها و سیستم‌های نظارتی، برنامه‌های تجزیه‌وتحلیل و نرم‌افزارهای محاسباتی میزان ریسک‌پذیری فعالیت‌های یک حوزه کاری که می‌توانند به‌صورت خودکار خطرات را تشخیص دهند و هشدارهای لازم را برای کارکنان و مسئولین ایمنی ارسال کنند.

راه‌های مقابله با خطرات محیط‌های کاری

بعد از شناسایی خطرات محیط‌های کاری، اکنون لازم است اقدامات لازم بررسی گردد تا خطرات، مدیریت و کاهش یابد و محیط کاری ایمن برای کارکنان فراهم شود. 

اولویت‌بندی خطرات

بعد از شناسایی خطرات، اولین اقدام لازم، اولویت‌بندی آن‌ها بر اساس میزان صدمه و احتمال وقوع است. بر اساس جدول اولویت‌بندی، لازم است شیوه‌ها و پروتکل‌هایی تنظیم گردد و تجهیزات ایمنی فردی و گروهی متناسب با این جدول تهیه گردد.

طرح ایمنی

با کمک مشاوران و متخصصان حوزه ایمنی محیط کار، یک طرح ایمنی مخصوص به خطر باید طراحی شود. این طرح شامل نوع فعالیت، نوع و میزان آموزش و استفاده از تجهیزات ایمنی می‌شود.

مانیتورینگ و ارزیابی مستمر

پس از اجرای طرح ایمنی، باید مانیتورینگ و ارزیابی مستمر انجام شود تا از عملکرد طرح ایمنی اطمینان حاصل شود و در صورت نیاز، تغییرات لازم به‌منظور بهبود طرح ایمنی، اعمال شود تا خطرات به حداقل خود برسند.

آموزش و آگاهی

با آگاه شدن کارکنان از خطرات شناسایی‌شده و دریافت آموزش کافی روش‌های پیشگیری و مدیریت مخاطرات، محیط‌های کاری می‌توانند با اکثر خطرها و آسیب‌های احتمالی مقابله کنند و از بسیاری از حوادث جبران‌ناپذیر جلوگیری کنند.

استفاده از تجهیزات ایمنی

 به‌کارگیری تجهیزات ایمنی مانند ماسک‌ها، کفش‌های ایمنی، کاپشن‌ها، عینک‌های محافظ و دستکش‌ها، متناسب با مخاطرات محیط‌های کاری، می‌تواند از سلامت کارکنان محافظت کند.

خرید تجهیزات ایمنی از فروشگاه ابزار آلات کولیس

رعایت استانداردها و دستورالعمل‌ها:

بعد از شناسایی خطرات محیط کار مربوطه، اجرای استانداردها و دستورالعمل‌های تنظیم‌شده‌ای از قبیل مراقبت از مواد شیمیایی، استفاده صحیح از ابزارها و ماشین‌آلات و حفظ تمیزی و نظم در محیط کار، از راه‌های مقابله با مخاطرات است. همچنین توجه داشته باشید که سازمان‌های ایمنی و بهداشت کاری، با توجه به فعالیت‌های مرتبط با هر حوزه، استانداردها و دستورالعمل‌هایی را تنظیم می‌کند که رعایت آن‌ها می‌تواند محیط کاری ایمن ایجاد کند و راندمان کاری را افزایش دهد.

مدیریت ریسک

تعیین ریسک‌های موجود در محیط کار و مدیریت آن‌ها، ازجمله ارزیابی و کنترل خطرات، استفاده از فرآیندها و فناوری‌های جدید برای کاهش خطرات، و برنامه‌ریزی برای مواجهه با حوادث و آسیب‌های احتمالی، از راه‌های پیشگیری حوادث موجود در محیط‌های کاری است.

سوالات متدوال

1. روش‌های شناسایی خطرات محیط کار چیست؟

• بازرسی منظم محل کار
• گزارش کارکنان
• استفاده از فناوری جدید
• آگاهی از استانداردها و مقررات محیط کار
• تجزیه وتحلیل حوادث محیط کار
• آموزش 
• بررسی تاریخچه حوادث

1. راه های مقابه با خطرات محیط کار چیست؟

• اولویت بندی
• طراحی محیط کار ایمن
• استفاده از تجهیزات ایمنی 
• مانیتورینگ و ارزیابی مستمر
• رعایت استانداردها و دستورالعمل‌ها
• آموزش و آگاهی

نتیجه‌گیری

محیط‌های کاری متناسب با نوع فعالیت خود دارای خطرات متنوعی هستند. اولین اقدام برای پیشگیری از وقوع حوادث در محیط‌های کاری، شناسایی آن‌ها است. در این مقاله تلاش کردیم راه‌های شناسایی خطرات محیط کار را، کوتاه بررسی کنیم تا بتوان در ادامه، دستورالعمل‌ها و تجهیزات ایمنی را متناسب با محیط کاری خود تهیه کرد. همچنین بعد از شناسایی خطرات محیط کاری، اقدامات لازم و راه‌های مقابله با مخاطرات محیط‌های کاری، به‌طور کلی بررسی شد.