مته یکی از محصولات پرکاربرد در صنعت و کارهای فنی است که برای سوراخ‌کاری انواع مواد مانند چوب، فلز، پلاستیک و مصالح ساختمانی به کار می‌رود. این ابزار دارای نوکی تیز و مارپیچی است که با چرخش و فشار وارد بر سطح موردنظر، عملیات سوراخ‌کاری را انجام می‌دهد.
بااین‌حال با گذر زمان و استفاده مکرر، نوک این وسیله ممکن است کند شود و کارایی خود را از دست بدهد. در این حالت، نه‌تنها سوراخ‌کاری به‌سختی و با صرف انرژی بیشتری انجام خواهد شد، بلکه ممکن است قطعه کار نیز آسیب ببیند. به همین دلیل، یادگیری روش درست تیزکردن مته از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله نحوه انجام آن به روش‌های مختلف را توضیح خواهیم داد. پس همراهمان بمانید.
دلایل کند شدن مته ها در حین کار
دلایل متعددی برای کند شدن انواع مته وجود دارد. از جمله:
اصطکاک و گرمای زیاد
هنگام سوراخ‌کاری، به‌ویژه در مواد سخت مانند فلزات، اصطکاک بین مته و قطعه کار به تولید گرما کمک می‌کند. اگر این گرما بیش از حد باشد، لبه‌های برنده این وسیله نرم شده و سریع‌تر کند می‌شوند.
سرعت نامناسب چرخش مته
انتخاب سرعت چرخش ناهماهنگ با جنس ماده موردنظر (مثلاً، سرعت بالا برای فلزات سخت) اصطکاک را بیشتر می‌کند و در نتیجه مته سریع‌تر کند می‌شود.
فشار نامناسب هنگام کار
اعمال فشار فراوان به این وسیله موجب افزایش اصطکاک و گرمای بیش از حد می‌شود. از طرفی، فشار کم نیز باعث لغزش محصول و سایش غیریکنواخت آن می‌شود.
استفاده‌نکردن از خنک‌کننده (روغن یا آب)
در عملیات سوراخ‌کاری فلزات، استفاده از مایع خنک‌کننده برای کاهش دما و روان‌کاری ضروری است. نتیجه رعایت‌نکردن آن داغ‌شدن و کند شدن سریع‌تر مته است.
کاربرد نادرست
هر مته برای ماده خاصی طراحی شده است. مثلاً نوع مخصوص چوب برای فلزات مناسب نیست و به‌سرعت کند می‌شود. همچنین مدل‌های معمولی برای سوراخ‌کاری فولاد سخت یا بتن مناسب نیستند.
مطالعه مقاله نکاتی در مورد نگهداری از مته ها را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم.
تشخیص زمان تیز کردن مته
تشخیص زمان تیز کردن این وسیله یکی از نکات کلیدی در نگهداری آن است که تأثیر مستقیمی بر کیفیت کار، سرعت عملیات و ایمنی کاربر دارد. استفاده از مته کند نه‌تنها موجب ایجاد سوراخ‌هایی با لبه‌های ناصاف می‌شود، بلکه ممکن است به ابزار، قطعه کار یا حتی اپراتور آسیب وارد کند.
یکی از اولین نشانه‌های کند شدن این وسیله، کاهش محسوس سرعت سوراخ‌کاری است. وقتی برای ایجاد یک سوراخ نسبت به حالت عادی نیاز به زمان بیشتر باشد، نشان‌دهنده کند شدن نوک این ابزار است.
از دیگر نشانه‌های آن صدای غیرمعمول هنگام کار است. شنیده‌شدن صدای سایش بیش از حد، جیغ‌کشیدن یا لرزش دستگاه نیز از علائم رایج کندشدن این وسیله است. به داغ‌شدن بیش از حد این ابزار نیز باید دقت کنید. اگر این محصول پس از چند ثانیه استفاده به‌سرعت داغ شود و حتی رنگ آن تغییر کند، خبر از اصطکاک بیش از حد و کاهش تیزی آن می‌دهد.
روش‌های خانگی برای تیز کردن مته با ابزار ساده
پس از خرید مته می‌توانید با استفاده از سنگ سنباده رومیزی آن را در منزل تیز کنید. این دستگاه با داشتن دیسک چرخان، قابلیت تراش‌دادن نوک محصول را با دقت بالا فراهم می‌کند. البته اگر به سنگ سنباده دسترسی ندارید، می‌توانید از سوهان دستی فلزکاری برای تیز کردن لبه این وسیله استفاده کنید. این روش زمان‌برتر بوده؛ اما برای تیز کردن جزئی محصول مؤثر است. در آخر نیز در صورت نبود ابزار مخصوص می‌توانید از ترکیب دریل برقی و یک سنگ سنباده دستی (فرز انگشتی) برای تیز کردن انواع مته استفاده کنید.
تیز کردن مته با دستگاه سنگ رومیزی یا تیزکن صنعتی
استفاده از دستگاه سنگ رومیزی یا تیزکن صنعتی، یکی از دقیق‌ترین و کارآمدترین روش‌ها برای تیز کردن مته‌های کند شده است. این دستگاه‌ها معمولاً دارای سنگ سمباده دوار با دانه‌های ریز یا الماسه هستند که امکان پرداخت دقیق لبه‌های این وسیله را فراهم می‌کنند.
برای تیز کردن این محصول با این روش، ابتدا باید زاویه استاندارد مته (معمولاً 58 تا 60 درجه) را تنظیم کنید و آن را با زاویه درست روی سنگ قرار دهید. سپس با حرکت آرام و یکنواخت لبه‌های این وسیله را روی سنگ بکشید تا سطح آن به‌صورت متقارن و یکدست تیز شود. در این روش، خنک‌کاری مداوم با آب یا روغن مخصوص، از داغ‌شدن بیش از حد محصول و کاهش کیفیت فولاد جلوگیری می‌کند.
نکات ایمنی در هنگام تیزکاری مته ها
زمان تیز کردن این محصولات باید نکات ایمنی زیر را رعایت کنید:
استفاده از تجهیزات ایمنی فردی
همیشه از عینک ایمنی برای محافظت از چشم در برابر براده‌ها و جرقه‌ها استفاده کنید. تا جای ممکن هنگام کار با سنگ سنباده از دستکش ایمنی استفاده نکنید؛ زیرا این احتمال وجود دارد که دستکش به صفحه گیر کند و دست شما به سمت دستگاه کشیده شود.
ثابت نگه‌داشتن ابزار
محصول موردنظر را به طور محکم و کنترل‌شده در دست بگیرید یا از گیره مناسب برای ثابت نگه‌داشتن آن استفاده کنید. این وسیله در صورت ثبات نداشتن، پرتاب می‌شود.
خنک‌کردن مداوم
هنگام تیزکاری، این وسیله به‌سرعت داغ می‌شود. هر چند ثانیه آن را برای جلوگیری از تغییر شکل یا ازدست‌رفتن خواص فلزی‌اش، در ظرف آب یا روغن خنک‌کننده فرو ببرید.
رعایت فاصله مناسب از دیسک سنباده
هنگام استفاده از سنگ رومیزی، فاصله بین تکیه‌گاه ابزار و دیسک را باید به‌درستی تنظیم کنید (معمولاً کمتر از ۲ میلی‌متر) تا جلوی گیرکردن مته در شیارها را بگیرید.
سخن پایانی
در پایان باید مجدداً اشاره کنیم که نگهداری صحیح و تیز کردن به‌موقع مته نه‌تنها موجب افزایش طول عمر این ابزار ارزشمند می‌شود، بلکه نقش مهمی در بهبود کیفیت سوراخ‌کاری و حفظ ایمنی کاربر ایفا می‌کند. برای اطمینان از قیمت مته و کیفیت آن می‌توانید برای تهیه این محصول از فروشگاه اینترنتی تجهیزات و ابزارآلات صنعتی کولیس اقدام کنید که انواع آن را از برندها و در سایزهای متنوع در اختیار شما می‌گذارد.
ارسال نظر
برای ارسال نظر وارد شوید