معرفی جامع انواع تجهیزات انبارداری و سازمان‌دهی مواد

لجستیک یکی از برجسته‌ترین ارکان سازمان‌های صنعتی است. در محیط‌های صنعتی، ذخیره‌سازی و جابه‌جایی مصالح، تجهیزات و کالا‌ها مولفه‌های اساسی لجستیک سازمان محسوب می‌شوند.  کار در مقیاس صنعتی به تجهیزات صنعتی نیاز دارد. بینش سیستماتیک به لجستیک می‌تواند بهره‌وری کل سیستم را تحت تاثیر  قرار دهد و یکی از عوامل اصلی رشد اقتصادی واحد‌های صنعتی باشد. در ادامه قصد داریم تا به معرفی جامع تجهیزات انبارداری و جابه‌جایی بپردازیم.

لیفتراک

شاید شناخته شده‌ترین ابزار حمل و نقل صنعتی، لیفتراک یا همان بالابر باشد. لیفتراک در طیف بسیار گسترده‌ای از صنایع کاربرد دارد. برای مثال در کارخانه‌های تولیدی، انبار‌ها، مراکز توزیع و سایت‌های ساختمانی، لیفتراک رایج‌ترین ابزار برای جابه‌جایی اقلام سنگین محسوب می‌شود. در قسمت جلوی لیفتراک دو چنگال قدرتمند تعبیه شده است که می‌توانند بالا و پایین شوند. همین چنگال‌ها به لیفتراک امکان داده تا برای بالا بردن، جابه‌جایی و چیدمان اقلام مختلف مانند مصالح، تجهیزات و کالاها استفاده شود. لیفتراک با پیکربندی‌های متفاوتی طراحی شده است‌ که از انواع رایج آن‌ها می‌توان به لیفتراک تعادلی، کامیون دستی و کامیون پالت اشاره نمود. علاوه بر این برای برآوردن نیازهای عملیاتی مختلف، لیفتراک با ویژگی‌های متفاوتی تولید می‌شود؛ ویژگی‌هایی مثل ظرفیت بار، ارتفاع بالابر و امکان انعطاف در کار. 

پالت تراک 

پالت تراک‌، که گاهی با نام‌های «کامیون پمپ» یا «جک پالت» نیز شناخته می‌شود، نوعی ابزار حمل و نقل صنعتی است که عمدتاً در بلند کردن و جابجایی بارهای پالت شده کاربرد دارد. پالت تراک دارای دو چنگال است که زیر پالت‌ها قرار می‌گیرد و با استفاده از پمپ دستی یا الکتریکی، بار را از سطح زمین جدا می‌کند. پالت تراک‌های دستی با فشار یا کشش دسته عمل می‌کنند، در حالی که پالت تراک‌های الکتریکی با بهره‌گیری از باتری و موتور، قابلیت حمل بارهای سنگین‌تر را دارند. پالت تراک‌ها معمولاً برای جابجایی سریع و آسان مواد در اماکنی مانند انبار‌ها، فروشگاه‌‌های خرده فروشی و مراکز توزیع به کار می‌روند.

جرثقیل

جرثقیل، ابزاری نام آشنا برای حمل و نقل بارهای سنگین است. استفاده از بالابر، طناب (یا زنجیر) و بوم (یا دکل)، به جرثقیل‌ها امکان می‌دهد تا قابلیت جابجایی بار در جهت‌های عمودی و افقی را داشته باشند. جرثقیل‌ها را می‌توان بر اساس نوع و کاربردشان به چند دسته تقسیم نمود: جرثقیل سقفی، جرثقیل برجی، جرثقیل دروازه‌ای و جرثقیل متحرک. جرثقیل‌ سقفی در کارخانه‌ها برای حرکت دقیق و محدود در یک فضای ثابت کاربرد دارد. جرثقیل‌ دروازه‌ای نیز عملکردی شبیه به جرثقیل سقفی دارد؛ با این تفاوت که توسط یک چارچوب پشتیبانی می‌شود که در امتداد ریل‌های زمینی حرکت می‌کند. جرثقیل‌ برجی در پروژه‌های ساختمانی به کار می رود و با فراهم آوردن ارتفاع و دسترسی مناسب، مصالح و تجهیزات ساختمان را بلند می‌کند. در کنار انواع جرثقیل ثابت، باید به جرثقیل‌های متحرک اشاره کرد. امکان جابه‌جایی، سبب شده تا چرثقیل‌های متحرک طیف گسترده‌ای از عملکرد‌ها را پشتیبانی کند.

سیستم های نوار نقاله

سیستم نوار نقاله، نوعی ابزار جابه‌جایی مکانیکی در یک واحد صنعتی است که می‌تواند مواد و کالاهای مختلف را از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر منتقل کند. نوار نقاله از ترکیب یک تسمه‌‌ی یکپارچه و دو یا چند غلتک متحرک تشکیل شده است که می‌تواند اشیاء را در یک مسیر مشخص حرکت بدهد. به کار بردن این شکل حمل و نقل خودکار در گستره‌ی وسیعی از واحد‌های صنعتی مانند کارخانه‌ها، مراکز توزیع و معادن به افزایش بهره‌وری کل سیستم کمک می‌کند. سیستم‌های نوار نقاله از انعطاف بالایی برخورداراند. مثلا برای هماهنگی با شرایط، نیازها و چیدمان مخصوص یک واحد صنعتی می‌توانند به صورت افقی، شیب دار یا عمودی طراحی شوند. همچنین سیستم‌های نوار نقاله قادر به جابه‌جایی بارهای مختلفی هستند؛ از جمله اقلام بسته‌بندی شده، مواد فله و اقلام جداگانه.

بالابر

بالابر ابزاری صنعتی است که به طور خاص برای بلند کردن اجسام سنگین در صنایع مختلف طراحی شده‌است. کاربرد بالابر در صنایعی رواج دارد که به بلند کردن و جا به جایی عمودی اجسام سنگین نیاز است. معمولا  در مراکزی مثل کارگاه‌‌های ساختمانی، کارخانه‌ها، انبارها و مراکز توزیع از بالابر استفاده می‌شود. بالابرها در ظرفیت‌های متفاوت تولید می‌شوند تا به نیازهای وزنی مختلف پاسخ دهند. بالابر می‌تواند با بهره‌گیری از نیروهای برقی، هیدرولیکی یا دستی کار کند. بالابرهای برقی با استفاده از موتورهای الکتریکی و بالابرهای هیدرولیک با نیروی هیدرولیک بار را بلند می‌کنند. همچنین بالابرهای دستی به تلاش فیزیکی اپراتور برای بلند کردن بار از طریق زنجیر یا اهرم دستی نیاز دارند. اغلب بالابرها به قلاب، تسمه یا گیره‌هایی مجهز هستند که اتصال ایمن بار به دستگاه را تضمین می‌کنند. بالابر را می‌توان بر روی تیر سقف نصب کرد، یا به عنوان دستگاه قابل حمل استفاده نمود.

سیستم‌های حمل و نقل خودکار (AGV)

سیستم‌های حمل و نقل خودکار یا به اختصار «AGV»، نوعی ابزار جا به جایی هوشمند هستند که برای انتقال مواد در داخل یک واحد صنعتی به کار می‌روند. این ابزار با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند حسگرهای بصری و اسکنرها قادر به تشخیص محیط اطراف خود و پیروی از مسیرهای مشخص شده است. AGV بدون نیاز به راننده یا کارگر می تواند کالاها، اجزاء یا مواد خام را در بین نقاط مختلف مانند اسکله‌های بارگیری، خطوط تولید، مراکز توزیع و انبارها جابجا کند. AGV با خودکار کردن فرآیندهای جابجایی مواد، عملکرد سیستم را بهبود می‌بخشد و هزینه‌ی نیروی کار را کمتر می‌کند. همچنین با استفاده از AGV، هزینه‌ی احتمال حوادث و آسیب‌های ناشی از جابه‌جایی دستی به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد.

استکر

استکرها، تجهیزاتی هستند که برای جابجایی و نگهداری کالا در انبار طراحی شده‌اند. این تجهیزات در استفاده‌ی موثر از فضای عمودی و سازماندهی موجودی انبار کاربرد دارند. استکر با به کارگیری چنگال، سکو و گیره می‌تواند پالت‌ها، کانتینرها و دیگر بارهای سنگین را حمل کنند. استکر‌ را می‌توان به دو نوع دستی و برقی تقسیم کرد که استفاده از هر نوع به وزن و ابعاد بار بستگی دارد. استکرهای برقی با استفاده از موتور، قابلیت بلند کردن و قرار دادن بارهای سنگین را دارند. استکرهای الکتریکی یا هیدرولیکی از این نوع هستند. استکرهای دستی با کنترل های دستی یا پا کار می کنند و معمولاً برای در مناطقی که تجهیزات برقی ممکن است مناسب نباشند یا برای بارهای سبک استفاده می‌شوند. 

سیستم‌های ذخیره‌سازی و بازیابی خودکار (AS/RS)

سیستم‌های هوشمندی هستند که با استفاده از رایانه، کالا را در مکان‌های از پیش تعیین شده، ذخیره یا بازیابی می‌کنند. سیستم‌های AS/RS با هدف بهره‌وری حداکثری از فضای انبار، تجهیزات مختلف حمل و نقل مانند جرثقیل، نوار نقاله و قفسه‌ها را در ترکیب با یکدیگر استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها در صنایع مختلف مانند انبارداری، توزیع و تولید برای کنترل دقیق موجودی، ردیابی سریع اقلام و بهبود فرآیندهای بازیابی کاربرد دارند. در سیستم‌های AS/RS نوعی سیستم کنترل خودکار تعبیه شده است که می‌تواند داده‌های موجودی را به روز نگه دارد و موقعیت اقلام را پیدا کند. همچنین سیستم کنترل خودکار قادر است تا بر اساس نیاز مشتریان، تجهیزات حمل و نقل را برای ذخیره یا بازیابی کالاها هدایت کند. به کار گیری سیستم‌هایAS/RS، مزیت‌هایی مانند افزایش چشمگیر ظرفیت ذخیره‌سازی، کاهش هزینه نیروی کار و افزایش دقت در سیستم لجستیک را به همراه دارد.

چرخ دستی

چرخ دستی یکی از ابزار‌های سنتی جا به جایی و انبارداری محسوب می‌شود. چرخ دستی، ابزاری متحرک و چند منظوره است که به‌ منظور جابه‌جایی اجسام مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. چرخ دستی به طور خاص برای حمل و نقل اقلام کوچک، کم وزن و در فاصله‌های کوتاه کاربرد دارد. البته چرخ دستی به اشکال مختلفی تولید می‌شود و در نسبت با نیاز‌ها و کاربردهای گوناگون، می‌توان از چرخ‌های دستی در ابعاد و ظرفیت‌های باری متفاوتی استفاده نمود. همچنین برای سهولت در حرکت، می‌توان چرخ‌های دستی را بکسل کرد. به طور معمول از چرخ دستی در تولیدی‌ها، انبار‌ها، عمده فروشی‌ها و خرده فروشی‌ها برای جابه‌جایی کالا و تجهیزات مختلف استفاده می‌شود.

یکی از بخش‌های اصلی کارخانه‌ها و صنایع صنعتی، انبار داری و کنترل مواد می‌باشد. در راستای پیشرفت تکنولوژی مدل‌های مختلفی از تجهیزات صنعتی به کمک انبارداری و کنترل مواد آمده‌اند تا فرآیند لجستیک کارخانه‌ها و صنایع صنعتی را بهبود بخشند.