معرفی جامع انواع جرثقیل و کاربردهای آن

جرثقیل‌ها نقش حیاتی در صنایع مختلف دارند و می‌توانند بارهای سنگین را با راندمان بالا  و دقت زیاد، بلند و جابه‌جا کنند. باوجود طیف گسترده‌ای از انواع جرثقیل موجود در بازار، هرکدام برای برآوردن نیازها و اهداف خاص طراحی‌شده‌اند، شناخت ویژگی‌ها و کاربردهای منحصربه‌فرد آن‌ها با توجه موقعیت‌های متفاوت ضروری است. علاوه بر این برخی از این ماشین‌آلات می‌توانند در عملیات هم مختلف به‌صورت چندمنظوره استفاده شوند. در این مقاله  انواع جرثقیل‌ها و کاربردها متنوع آن‌ها را در صنایع بررسی خواهیم کرد.

جرثقیل برجی یا تاور کرین (Tower Cranes)

تاور کرین‌ها یا جرثقیل‌های برجی سازه‌های بلندی هستند که معمولاً در مکان‌های ساخت‌وساز شهری دیده می‌شوند. ارتفاع چشمگیر و قدرت زیاد بالابری، آن‌ها را مناسب برای پروژه‌ها ساختمان سازی بزرگ و برج‌سازی‌های  می‌کند. جرثقیل‌های برجی، پایداری عالی را ارائه می‌دهند و می‌توانند بارهای سنگین را تا ارتفاعات قابل‌توجهی بالا ببرند. آن‌ها در ساخت‌وسازهای بلند و توسعه زیرساخت‌ها ضروری هستند.

جرثقیل‌های متحرک (Mobaile Cranes)

جرثقیل‌های کامیون به‌عنوان جرثقیل‌های متحرک شناخته می‌شوند، بالابر‌ها بر روی کامیون‌ها نصب می‌شوند. جرثقیل‌های متحرک ماشین‌های همه‌کاره و متحرکی هستند که برای حمل‌ونقل آسان جرثقیل به محل‌های مختلف شغلی طراحی‌شده‌اند. آن‌ها محبوب هستند به دلیل انعطاف‌پذیری و توانایی دسترسی به فضاهای که دسترسی دشوار است. برخی از جرثقیل‌های کامیون یا متحرک به بوم‌های تلسکوپی و پایه‌های بیرونی مجهز شده‌اند تا ثبات را در طول عملیات ایجاد کنند. جرثقیل‌های متحرک در اندازه‌های مختلفی برای زمین ناهموار و مساعد وجود دارند و توانایی انطباق‌پذیری بالا، آن‌ها را برای عملیات ساخت‌وساز، نگهداری و بازسازی و نصب تجهیزات مناسب می‌کند.

جرثقیل‌های سقفی (Overhead Cranes)

جرثقیل‌های سقفی که به‌عنوان جرثقیل‌های پل (bridge cranes) نیز شناخته می‌شوند، در محیط‌های صنعتی ازجمله تأسیسات تولیدی و انبارها استفاده می‌شوند. این جرثقیل‌ها بر روی سقف نصب می‌شوند و توانایی جابه‌جایی و حرکت بارها در امتداد راهروها و سالن‌ها دارند. جرثقیل سقفی مجهز به بالابرهایی برای بلند کردن و حمل بارهای سنگین به‌صورت افقی هستند. جرثقیل‌های سقفی راه‌حل‌های کارآمدی برای جابجایی مواد ارائه می‌دهند که باعث افزایش بهره‌وری و ایمنی در محیط‌های صنعتی و کارخانه‌های تولیدی و انبارداری‌ها می‌شوند.

جرثقیل دروازه‌ای یا گنتری کرین (Gantry Cranes)

جرثقیل‌های دروازه‌ای شبیه جرثقیل‌های سقفی هستند اما روی یک ریل یا چرخ‌هایی روی سطح زمین نصب می‌شوند. آن‌ها معمولاً در کارخانه‌های کشتی‌سازی، بندرها و مکان‌های ساختمانی برای بارگیری و تخلیه محموله‌های سنگین استفاده می‌شوند. جرثقیل‌های دروازه‌ای به دلیل پایداری و استقامت عالی شناخته‌شده‌اند و می‌توانند بارهای بسیار سنگین و حجیم  را تحمل کنند و برای استفاده در فضای باز ایدئال باشند.

جرثقیل‌های خزنده یا کراولر (Crawler Cranes)

جرثقیل‌های خزنده به‌جای چرخ لاستیکی مجهز به چرخ‌های زنجیری هستند که تحرک استثنایی را در زمین‌های ناهموار فراهم می‌کند. این جرثقیل‌ها می‌توانند به‌راحتی در سطوح ناهموار حرکت کنند. چرخ‌های زنجیری آن‌ها را برای پروژه‌های ساختمانی در محیط‌های چالش‌برانگیز مانند پل‌ها، پالایشگاه‌های نفت و مزارع بادی مناسب می‌کند. جرثقیل‌های خزنده ظرفیت بالابری قابل‌توجهی را ارائه می‌دهند و می‌توانند برای کارهای تخصصی به اتصالات و ادوات مختلف مجهز شوند.

جرثقیل‌های تلسکوپی (Telescopic Cranes)

جرثقیل‌های تلسکوپی که به‌عنوان جرثقیل‌های تلسکوپی متحرک یا جرثقیل‌های هیدرولیک نیز شناخته می‌شوند، دارای بومی هستند که از چندین بخش تلسکوپی تشکیل‌شده است. این طراحی امکان گسترش و جمع شدن آسان بوم را فراهم می‌کند و انعطاف‌پذیری متنوعی را در ارتفاعات مختلف میسر می‌کند. جرثقیل‌های تلسکوپی معمولاً در پروژه‌های ساخت‌وساز، زیرساخت و تعمیر و نگهداری استفاده می‌شوند که در آن دسترسی و انعطاف‌پذیری بسیار مهم است و کاربرد‌های مهم دیگر این جرثقیل‌ها در عملیات اطفای حریق و نجات است.

جرثقیل‌های شناور یا معلق (Floating Crane)

جرثقیل‌های شناور به‌طور خاص برای کار بر روی آب طراحی‌شده‌اند و از اسکله‌های شناور یا تخت‌های بزرگ‌ها برای استقرار محکم و ثبات استفاده می‌کنند. توانایی آن‌ها در بلند کردن و حمل بارهای سنگین در محیط‌های دریایی آن‌ها را به گزینه‌ای ایدئال برای کارهایی مانند بارگیری و تخلیه محموله، عملیات نجات و پروژه‌های ساخت‌وساز دریایی تبدیل می‌کند. یکی از مزایای قابل‌توجه جرثقیل‌های شناور، قابلیت حمل آن‌ها است. آن‌ها را می‌توان به‌راحتی به مکان‌های مختلف حمل کرد و هرکجا که نیاز به ماشین‌آلات بالابر در دریا باشد از جرثقیل شناور استفاده کرد. چندمنظوره بودن به آن‌ها اجازه می‌دهد تا طیف گسترده‌ای از بارها مانند کانتینرها و ماشین‌آلات سنگین گرفته تا سازه‌های دریایی و تجهیزات حفاری را بلند کنند و جابه‌جا کنند. جرثقیل‌های شناور به سیستم‌های هیدرولیک قدرتمند و ظرفیت‌های بالابری از چند تن تا چند هزار تن بسته به مدل خاص مجهز هستند و توسط کارکنان ماهری اداره می‌شوند که موقعیت دقیق عملیات و بلند کردن و جابه‌جایی ایمن را تضمین می‌کنند.

جرثقیل‌های ریلی (Rail Cranes)

جرثقیل‌های ریلی ماشین‌های همه‌کاره و چندمنظوره هستند که بر روی یک سیستم ریلی کار می‌کنند و ثبات و تحرک عالی را ارائه می‌دهند. آن‌ها معمولاً در کارخانه‌های کشتی‌سازی، کارخانه‌های فولاد و تأسیسات بزرگ صنعتی یافت می‌شوند. جرثقیل‌های ریلی در عملیات حمل‌ونقل مواد و بارهای سنگین در کارخانه‌های کشتی‌سازی، کارخانه‌های فولاد و تأسیسات صنعتی بزرگ مناسب هستند و امکان حمل‌ونقل دقیق و کارآمد بار را در فواصل طولانی فراهم می‌کنند.

جرثقیل‌های هوایی (Aerial Cranes)

جرثقیل‌های هوایی، همچنین به‌عنوان هلیکوپترهای جرثقیل یا جرثقیل‌های آسمانی شناخته می‌شوند، این ماشین‌آلات از بالگرد برای بلند کردن و حمل بارهای سنگین استفاده می‌کنند. این جرثقیل‌ها اغلب در ساخت‌وساز، توسعه زیرساخت‌ها و عملیات امدادرسانی به مکان‌های زلزله‌زده زده یا سیل‌زده استفاده می‌شوند. جرثقیل‌های هوایی برای دسترسی به مکان‌های دورافتاده یا غیرقابل‌دسترس ایدئال هستند و به خصوص آن‌ها ارزشمند هستند برای  زمین‌های چالش‌برانگیز یا مناطقی مانند کوهستان‌ها  که دسترس ناپذیر هستند.

جرثقیل‌های لنگری یا عرشه‌ای (Level Luffing Crane)

جرثقیل‌های لنگری یا عرشه‌ای نمونه‌ای از ماشین‌آلات سنگین چندمنظوره و کارآمد هستند که در عملیات ساخت‌وساز و جابجایی محموله استفاده می‌شود. این جرثقیل‌ها دارای یک طراحی منحصربه‌فرد است که به بازو یا بوم جرثقیل اجازه می‌دهد بدون توجه به زاویه جرثقیل، موقعیت افقی را در حین بلند کردن یا پایین آوردن بارها حفظ کند. در پایه این جرثقیل‌ها شاسی سنگین، ثابت و پیچیده‌ای با یک بازو لولایی طراحی‌شده است تا بتوانند بارهای سنگین را تا ارتفاع بالا جابجا کنند و باعث جابجایی ایمن و دقیق مواد و بارها را در فضاهای محدود یا زمین‌های ناهموار شوند. جرثقیل‌های لوفینگ معمولاً در بندرها برای بارگیری و تخلیه  بر روی لنج‌ها و کشتی‌ها استفاده می‌شوند. علاوه بر این جرثقیل‌های لنگری در کارخانه‌های کشتی‌سازی‌ای کاربرد دارند که محدودیت‌های فضا و ارتفاع‌های مختلف باعث چالش در جابه‌جایی بارها می‌شود.

جرثقیل‌های دستی (Manual cranes)

جرثقیل دستی یک وسیله بالابر ساده و درعین‌حال مؤثر است که معمولاً در پروژه‌های ساختمانی و کارگاه‌های کوچک‌تر استفاده می‌شود. برخلاف جرثقیل‌های خودکار، جرثقیل‌های دستی برای بلند کردن و جابجایی بارها به سیستم و نیروی دستی متکی هستند. این جرثقیل‌ها معمولاً از یک سازه فولادی محکم، یک بالابر و طناب یا زنجیر تشکیل‌شده‌اند. آن‌ها با کنترل‌های دستی کار می‌کنند و به افراد این امکان را می‌دهند که بارها را دقیقاً به مکان‌های موردنظر انتقال دهند. جرثقیل‌های دستی به دلیل مقرون‌به‌صرفه بودن، چندکاره بودن و سهولت استفاده شناخته‌شده‌اند. آن‌ها مناسب هستند. برای جایی که منابع برق در دسترس نیستند یا کارهایی که نیاز دارند در فضا‌های محدود  اجسام بلند و جا‌به‌جا شود.

نتیجه‌گیری:

شناخت انواع مختلف جرثقیل‌ها و کاربرد آن‌ها برای انتخاب جرثقیل مناسب برای کارهای خاص ضروری است. خواه ساخت آسمان‌خراش‌ها، جابجایی محموله‌های سنگین در بندرها، یا انجام عملیات تعمیر و نگهداری یا حتی عملیات نجات و امدادرسانی باشد هر نوع جرثقیل هدف‌ منحصربه‌فردی را دنبال می‌کند. با استفاده از قابلیت‌های این جرثقیل‌ها، صنایع می‌توانند بهره‌وری، کارایی و ایمنی را در عملیات خود افزایش دهند.