کلاه ایمنی چیست؟ و ضرورت استفاده از آن

سر مهم‌ترین قسمت بدن انسان است که در صورت صدمه دیدن می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیر به وجود آورد. به همین منظور، کلاه ایمنی یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی است که از بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری می‌کند.

کلاه‌های ایمنی با استانداردها مخصوص به خود تولید می‌شوند و دارای انواع مختلفی است که هرکدام کاربری مخصوصی  دارند و رنگ های مختلف آن، نشان‌دهنده حرفه کاربران است. در این مقاله به بررسی جامع کلاه ایمنی خواهیم پرداخت.

کلاه ایمنی چیست؟

کلاه ایمنی یکی از تجهیزات ایمنی فردی (PPE) است که به‌منظور محافظت از سر انسان در مقابل آسیب و خطرات محیط‌های کاری طراحی‌شده است. کلاه ایمنی به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که ضربه‌ها وارد شده را جذب می‌کند و از رسیدن آسیب به سر انسان و مهم‌تر از آن سیستم عصبی کارگران جلوگیری کند.

این ابزار ایمنی کاربرد بسیار وسیعی در صنعت‌های مختلف دارد و طبق استانداردهای اداره ایمنی و بهداشت کار، بسیاری از کارفرمایان موظف هستند برای کارگران و کارکنان خود در محیط‌های کاری پرخطر کلاه ایمنی را تهیه کنند.

خرید انواع تجهیزات ایمنی از فروشگاه ابزار آلات و تجهیزات ایمنی کولیس

کنترل کیفیت کلاه ایمنی

کلاه ایمنی  یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی فردی است. به همین دلیل این ابزار باید از سلامت و استانداردهای بالایی برخوردار باشد. کلاه ایمنی اگر کوچک‌ترین ایرادی در تولید داشته باشند کارایی خود را از دست می‌دهند. به همین منظور همواره کلاه‌های ایمنی باید آزمون‌های کنترل کیفیت را بگذرانند تا وارد بازار شوند. تست‌های کلاه ایمنی عبارت‌اند از:

•  آزمون جذب ضربه

در دمای بین منفی 10 درجه تا 50 درجه سانتی گراد، یک وزن 5 کیلوگرمی بر روی کلاه ایمنی رها می‌شود تا مقاومت کلاه ایمنی در برابر نیروی 500 نیوتون سنجیده شود.

• آزمون نفوذ

با یک میله با قطر 100 میلی‌متر و وزن 3 کیلوگرم، با زاویه 60 درجه به کلاه ضربه می‌زند تا مقاومت کلاه در برابر نفوذ میله سنجیده شود.

• آزمون اشتعال

کلاه ایمنی به مدت 10 ثانیه در معرض شعله پروپان(یک نوع سوخت نفتی) قرار می‌گیرد، سپس کلاه بیرون کشیده می‌شود. سوختن لایه بیرونی کلاه نباید بیشتر از 5 ثانیه طول بکشد.

• آزمون عایق بودن در برابر جریان برق

کلاه آغشته به محلول nacl می‌شود. سپس میزان نشت الکتریکی را در ولتاژ 12000 ولت و 50 هرتز اندازه می‌شود. جریان نشتی نباید بیش از 2.1 میلی‌آمپر باشد.

• آزمون گدازه فلزی

آزمون گدازه فلزی مخصوص کلاه‌های است که در صنایع آهن و فولاد کاربرد دارند و باید حرارت بیش‌ازحد معمول را تحمل کنند. در این آزمون، 300 گرم فلزمذاب با دمای 1400 درجه بر روی پوسته بیرونی کلاه ریخته می‌شود و پوسته بیرونی نباید بیش از مقدار معینی از بین برود.

بعد از شناخت آزمون‌های کنترل کیفیت کلاه ایمنی، به سراغ دو استاندارد شناخته‌شده کلاه‌های ایمنی می‌رویم و معرفی مختصری از هرکدام ارائه می‌دهیم.

استانداردهای کلاه ایمنی

استانداردهای کلاه ایمنی بر اساس میزان مقاومت فیزیکی و شیمیایی موردسنجش قرار می‌گیرد.  شرکت استاندارد EN  تست‌های مرتبط با مقاومت کلاه ایمنی را انجام می‌دهد، و مؤلفه‌های را برای تأمین امینی کلاه تعریف می‌کند. طبق استاندارد EN 397 کلاه ایمنی باید دارای موارد زیر باشد:

1. حفاظت از سر هنگام سقوط اشیا و وارد شدن ضربه 
2. حفاظت از ضربه‌های مکانیکی به سر
3. حفاظت از سر در برابر آسیب‌های مغزی و شکستن جمجمه
4. حفاظت از سر در برابر تغییر فرم کلاه ایمنی
5. وزن کلاه ایمنی نباید بیش از 400 گرم باشد.

استاندارد شناخته‌شده دیگر که در بررسی کلاه ایمنی  دارای اهمیت ویژه است، استاندارد ANSI / ISEA Z89.1  ایالات‌متحده است که چهار تست عملکرد و آزمایش برای تائید استاندارد کلاه انجام می‌دهد:

1. میزان انتقال نیرو و انرژی ضربه
2. نفوذ Apex
3. میزان اشتعال‌پذیری
4. خاصیت عایق برق

بر اساس استانداردهای ANSI کلاه‌های ایمنی به دودسته تقسیم‌بندی برای مهار ضربه تعریف می‌شوند:

• کلاه ایمنی برای کاهش ضربه و نفوذپذیری 
• کلاه ایمنی برای کاهش نیروی وارده ضربه ناشی از بالا و پشت و دو طرف سر 

لازم به ذکر است، کلاه‌های ایمنی که دارای استانداردهای ANSI  هستند. باید توسط تولیدکننده برای تاریخ ساخت، نام ANSI، نوع، کلاس و محدوده اندازه سر در داخل پوسته کلاه ایمنی به‌وسیله یک برچسب مشخص شوند. اگر برچسب کلاه ایمنی مخدوش یا مفقودشده باشد بهتر است کلاه ایمنی تعویض گردد.

انواع کلاه ایمنی

کلاه‌های ایمنی دارای دسته‌بندی گوناگونی هستند که هرکدام بر اساس مؤلفه‌های خاص تقسیم‌بندی می‌شوند و کاربرد مخصوص به خود را دارند. شناخته‌شده‌ترین دسته‌بندی کلاه‌های ایمنی بر اساس کلاس‌های محافظتی بر اساس ساختار و میزان مقاومت در برابر ولتاژ برق است. 

1. کلاسA: قاوم در برابر جریان برق تا 2200 ولت
2. کلاس B : مقاوم در برابر جریان برق تا 20000 ولت
3. کلاس C: عدم مقاومت در برابر جریان برق

همچنین رنگ‌بندی کلاه‌های ایمنی نشان‌دهنده دسته مخصوص  و حرفه کاربران است.

• کلاه ایمنی سفید: مهندسین و مدیران کارگاه‌ها
• کلاه ایمنی قرمز: آتش‌نشانان
• کلاه ایمنی خاکستری: بازدیدکنندگان کارگاه‌ها
• کلاه ایمنی قهوه‌ای: جوشکاران
• کلاه ایمنی آبی: اپراتورهای فنی و  تکنسین‌ها، برق‌کاران
• کلاه ایمنی سبز: خدمات فنی و مسئولین ایمنی
• کلاه ایمنی زرد: کلاه ایمنی کارگری معمولاً در پروژه‌های ساختمانی کاربرد داشته و در رنگ‌های مختلف به بازار عرضه می‌شود و رنگ زرد مخصوص فعالیت‌های ساختمانی و صنعتی است.

دسته‌بندی دیگر کلاه‌های ایمنی بر اساس حرفه موردنظر کاربران صورت می‌گیرد و دودسته بالا را شامل می‌شود   که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

• کلاه ایمنی مهندسی

این کلاه از جنس ABS یا پلاستیک فشرده است و بیشترین کاربرد را در صنایع مختلف دارد. کلاه‌های مهندسی بیشتر به رنگ سفید تولید می‌شود و نشان‌دهنده مهندسین رده‌بالا یک پروژه است. کلاه‌های ایمنی مهندسی در کلاس A عموماً قرار می‌گیرند و در برابر جریان برق پایین مقاوم هستند.

• کلاه ایمنی آتش‌نشانی

این کلاه به رنگ قرمز تولید می‌شود و دارای مقاومت بسیار بالایی در برابر حرارت هستند. این کلاه‌ها عموماً در دسته کلاس‌های A قرار می‌گیرند.

• کلاه‌های جوشکاری

در مقاوم این کلاه‌ها یک محافظ سروصورت هستند تا از برخورد برارده ها و جرقه‌ها در هنگام جوشکاری استفاده کنند. کلاه‌های جوشکاری علاوه بر سر از چشمان کاربران حفاظت می‌کند. رنگ این کلاه‌ها عموماً قهوه‌ای است و می‌توانند حرارت بالایی محافظت کند و مدل‌های پیشرفته‌تر در کلاس B قرار می‌گیرند.

• کلاه ایمنی کارگری

این کلاه‌ها مانند کلاه‌های مهندسی دارای ساختار ساده هستند و عموماً از پلاستیک فشرده استفاده می‌شوند. کلاه‌های ایمنی کارگری دارای رنگ زرد هستند و در دسته‌بندی کلاس C  عموماً قرار می‌گیرند.

اجزای کلاه ایمنی

کلاه‌های ایمنی از یک پوسته بیرونی و یک‌لایه درونی تشکیل‌شده‌اند. پوسته بیرونی کلاه به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که بسیاری از ضربات وارد شده را دفع کند و از برخورد مستقیم قطعه‌های کار،  بر سر افراد جلوگیری کند. جنس لایه بیرونی کلاه‌های ایمنی از مواد مقاوم می‌مانند، فایبرگلاس، پلاستیک سخت، پلی کربنات و پلیمر و pvc  پلی‌اتیلن (PE و ABS)است. 

عموماً کلاه ایمنی که از پلیمر ABC در ساختار خود بهره می‌برند از مقاومت بالاتری نسبت به دیگر کلاه‌ها در برابر ضربه، حرارت و مواد شیمیایی برخوردار هستند. همچنین کلاه‌های ایمنی که از فایبرگلاس ساخته می‌شوند بیشترین مقاومت را در برخورد با اشیاء داغ مانند گدازه‌ها را دارند.

لایه درونی کلاه ایمنی به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که تمام قسمت‌های حساس سر را پوشش دهد. در قسمت داخلی کلاه ایمنی از پدها و محافظت‌کننده‌های داخلی استفاده می‌شود تا نیرو و فشار وارد را جذب کند و از انتقال آن به سر انسان جلوگیری کند.

به‌صورت جامع اجزای تشکیل‌دهنده کلاه ایمنی به‌صورت زیر می‌باشد:

• لبه‌های کلاه ایمنی: بله در طراحی کلاه ایمنی باعث حفاظت از صورت و گردن می‌شود.
• لایه بیرونی کلاه: مقاومت در برابر ضربه‌های وارد شده.
• بند و تسمه: این اجزا در لایه درونی کلاه استفاده می‌شود تا کلاه را بدون تماس بر روی سر انسان نگه دارد.
• بند چانه: بیشتر در کلاه‌های ایمنی کار در ارتفاع استفاده می‌شود و برای ثابت نگه‌داشتن کلاه بر روی سر استفاده می‌شود.
• نوار عرق‌گیر: در قسمت پیشانی کلاه تعبیه‌شده است و عموماً قابل شستشو است.
• نوار پشت گردن: از این نوار برای فیکس کردن کلاه بر روی سر کاربران استفاده می‌شود
  
  

ضرورت استفاده از کلاه‌های ایمنی

ضرورت استفاده از کلاه ایمنی به دلایل گوناگون قابل‌توجه است و از اهمیت بالایی برخوردار است. این وسیله ایمنی فردی با محافظت از سر و سلامتی کارگران باعث می‌شود از آسیب‌های جدی  و حتی  فوت کارگران در حادثه‌های کاری جلوگیری کند.

علاوه بر این استفاده از کلاه ایمنی دارای مزایا گسترده‌ای در محیط‌های کاری دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

حفاظت از سروصورت: و کاهش شدت آسیب‌ها مهم‌ترین بخش بدن سر است. کلاه ایمنی به دلیل محافظت از مهم‌ترین قسمت بدن دارای اهمیت بالایی است. اگر سر در معرض آسیب‌های ناگهانی مانند، سقوط اجسام و برخورد قطعه‌ها سخت قرار گیرد می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به وجود آورد. 

حفظ سلامتی عمومی و افزایش راندمان کار: استفاده از کلاه ایمنی باعث اطمینان خاطر کارگران در هنگام کار می‌شود و این اطمینان خاطر باعث افزایش مؤثر ثمر فعالیت کارگران می‌شوند.

کاهش هزینه‌ها: استفاده از کلاه ایمنی علاوه بر جلوگیری از جریمه‌های کاری، باعث می‎شود در صورت آسیب دیدن کارگران،  خسارت‌های و آسیب‌های وارد شده جزئی باشد و کمترین هزینه درمان صورت بگیرد و از درمان‌های پرهزینه مانند عمل‌های جراحی و درمان‌های بلندمدت جلوگیری کند تا  نیروی کار هرچه سریع‌تر به پروسه‌های کاری برگردد.

قوانین و مقررات: یکی دیگر از مواردی که نشان‌دهنده ضرورت استفاده از کلاه ایمنی است قوانین و مقرراتی است که استفاده از کلاه ایمنی را اجباری می‌کند. در صنایع مانند، ساختمان‌سازی، معادن، نفت و گاز و صنایع شیمیایی که امکان وارد شدن آسیب به  سر بسیار است. ضرورت استفاده از کلاه ایمنی به‌عنوان یک قانون اجباری تلقی می‌شود تا از خطرات احتمالی را به پایین‌ترین حد ممکن برساند.

همچنین اداره ایمنی و بهداشت  شغلی (OSHA)   الزامات خاصی برای استفاده از کلاه ایمنی تعریف می‌کند تا کارفرمایان را مجبور به تهیه کلاه ایمنی برای کارگران کند. این دو استاندارد  کلاه ایمنی به‌صورت زیر  است:

1. 29 CFR 1910.135: الزامات کلاه ایمنی برای کارگران صنایع عمومی را تعیین می‌کند.
2. 29 CFR 1926.100: به الزامات حفاظت از سر برای کارگران در ساخت‌وساز، تخریب و نوسازی اشاره دارد.

همچنین OSHA استفاده از کلاه‌های ایمنی را تائید می‌کند که از استانداردهای شرکت ANSI پیروی کرده باشد و برچسب استاندارد را دارا باشند.

به‌صورت کلی استفاده از کلاه ایمنی نه‌تنها باعث حفاظت از سلامت ایمنی کارگران می‌شود. بلکه ایمنی محیط‌های کاری را افزایش می‌دهد و باعث افزایش بهره‌وری و راندمان پروژه‌های کار می‌شود. همچنین استفاده از کلاه ایمنی باعث کاهش هزینه‌های درمانی نیز می‌شود.

خرید بهترین انواع کلاه ایمنی از فروشگاه ابزار آلات و تجهیزات صنعتی کولیس

نتیجه‌گیری

کلاه ایمنی یک از تجهیزات فردی ضروری است که برای محافظ از سر انسان طراحی‌شده است. کلاه‌های ایمنی دارای استانداردهای مخصوص شرکتANS I  و EN هستند تا عملکرد مورد انتظار را داشته باشند و از خسارت‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری کنند. این وسیله ایمنی دارای انواع مختلفی است که هرکدام به‌منظور خاص طراحی‌شده‌اند و ضرورت استفاده از هرکدام در محیط‌های مختلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.